RK Lianzuala leh kei
Revd Chuauá¹huama
Kei aia kum 19-a naupang RK Lianzuala nèna kan inhriat á¹an dà n chu a pa kal tlangin a ni teh tlat a. A pa Sawichhûnga kha Mizo paah chuan thil chhût ve tak a ni phawt mai. Kum 1992-ah khân MAL chhuah Thu leh Hlaah article pakhat ‘R. Vânlâwma leh Kei’ tih ka ziak a; chutah chuan Mizo zînga intih-Israel chungchâng dona lam ka ziak tel a. Chu thuziak chu Sawichhûnga chuan a lo chhiar uluk hle a ni ang, kum 1993 January/February Thu leh Hlaah chuan article tâwi tê ‘Belh chian dãwl deuhin le’ tih a rawn ziak a. Chutah chuan paragraph khat lekah hian ka thu ziah a duhzia tilangin, “Tûnah chuan Kristian thurin humhimtu, Athanasius-a ang mai, Pathian thu zir tlâk ka chhar ta,” tiin a rawn ziak a; chuta á¹ang chuan ‘Mizo Athanasius’ tih ka hlawh phah ta a ni.Kum 1993 a ni ta à wm e, Central KṬP Committee member a nih laiin Welsh nula Nan Wyn Jones-i kha á¹hian pakhat dang nèn Lungleiah an rawn zinpui a; Synod House-ah an thleng a. A hminga sâp rawng kai ta chu Nan Wyn Jones kha kan hotuten an thlen hreh deuh avà ngin, keini chhûngkua, sâp rama kum 2 lai lo zuk riak ve tawh chuan ei leh in kan lo siamsak a; Lungleia an chà m chhûng zawng chuan kan inah tûká¹huan leh zanriah an rawn lam á¹hin. Nan Wyn Jones chu zawngá¹ah leh bekang um kan lo hmehpui a; a puar ve hle á¹hin. Chumi á¹umah chuan RK Lianzuala kawm nawmzia leh sâp á¹awng thiamzia ka hriat á¹an phah a ni.
Kum 1995-ah khân Central KṬP Committee member a nih laiin K|P General Conference (Lungdâr E)-ah Pathian thu ‘Character Study’ neihpui tûrin sà wm ka ni a. Chumi á¹umah chuan ‘Mi Biru Entawn Tlákte’ tih thupuia hmangin mi pathum, (1) Barnaba—pahnihna nih thiam, (2) Marka—petek hnu dam leh, (3) Luka—mi kawp nuam leh rilru zau tih chu an hlut thiam hle mai a. Bethlehem Vêng KṬP Committee chuan sum tuakna ni pah fãwmin a bûin an chhuah a, copy 5,000 lai an chhu nghe nghe a. Hetih lai hian RK Lianzuala chu min rawn dà wrtute zînga thusa ber pâwl a ni.
Kum 2002 January 11-ah khân Mizorama thil thleng ngai lo a lo thleng a. Tlai dâr 5 vêlah chuan AIR Office aá¹angin RK Lianzualan min rawn phone a, “I lehkhabu ziah 2002 Nilai leh Beihrual Thupui Bu’ an hãl tih i hria em?” min rawn ti a; kei chuan ka hriat loh thu leh an hà l hmain min rawn hmu se chuan hãl lo tûra ka hmin theih ka rin thu ka lo hrilh a.
Kum 2000-ah han kîr leh lawk ila, RK Lianzuala pa Sawichhûnga kha a thi a; a damloh laiin kei chuan vawi khat chauh ka kan hman nghe nghe a. Kum 2004 October 20-ah chuan a pa lung an phun a. Chutah chuan an chhûngkhat laina zîngah Pastor an awm nual chungin lungphun thuchah sawi tûrin kei chu min rawn sâwm daih teh tlat a; a pain min ngaihsà n der avà ng a nih ka ring. Khami nia ka thusawi kha tûn thlengin ka la dah á¹ha a ni.
Kum 2007 December 10-ah zà nah chuan Zonet Cable TV chuan tûn hmaa la tih ngai loh ‘Zonet Award’ chu Vânapa Hall-ah mi 5/7 hnênah an sem a. Kei chu min rawn telh ve teh tlat a. Award ka dawn thuziak chu, “Revd Chuauá¹huama hi Mizote zînga Cambridge Universiy aá¹anga degree la thei hmasa ber leh a awm chhun, UTC, Bangalore-a BD a zir lai pawha thiam chungchuang a nih avà ng te, mi huaisen leh taima, Pathian thu zirna, pawm dà n leh hrilhfiahna kawnga Mizote zînga thawh hlâwk ber pakhat a nih avà ngin mi chhuanawm leh entawn tlákah ZONET chuan a ngai a, ZONET AWARD, 2007 a pe a ni,” tih hi a ni a; a hnuaiah Director a nihnain a hming a ziah hnan thlap a ni. A ziah ang tak hi ka phu lo náin ka lãwm kher mai.
Kum 2006-ah chuan ka lehkhabu ‘Ka Zirna Ram’ chu Rev. Zaireman an inah min tlângzarhsak a; Dr. RL Thanmâwian ‘RL Kâmlala Kutchhuak’ chu a tlângzarh ve nghâl bawk a. RK Lianzuala chu a kaihruaitu a ni a; mi kan tam lo, kan zavaiin 6 chauh kan ni. Khami ni-a kan hlim tlà nzia kha mitthlaah a la châm reng.
Kum 2016 March 16-ah khân ZONET-ah amah ngeiin min kà wm a, dârkâr 2 deuh thà w hun kan hmang dûn a; tûn thlengin la tihchhuah á¹hin a ni. Kan hun tâwp dâwnah chuan “Vawi khat dang kan la inkâwm leh dâwn nia,” tiin min thlah a; mahse, inkawm leh awm hman loin khi lamah min chhohsan ta si a ni.
ZONET TV programme-a a lan hnuhnun ber chu August 20, 2018 khân Rev. Zairema lehkhabu ‘Kan Bible Hi’(Revised Edition, 2018) chu Rev. Lalramliana Pachuau (Senior Executive Secretary, Mizoram Synod)-in Zonet Studio-a a tlângzarh á¹um kha a ni a; khatah khân damlo chak lo tak chungin kaihruaitu ah a á¹ang hrãm hrãm a, a âw pawh a chau hle tawh a ni. RK Lianzuala khân Mizo zîngah tu nge a ngaihsà n ber ang ti ila, Rev. Zairema kha a ni mai à wm e; Rev. Zairema a ngaih ropuizia hi a sawi zing hle a ni.
RK Lianzuala kha mi tam takin an sawi angin Mizo á¹awng a thiam a, a âw a mâwi bawk a; thu sawi a thiam hle bawk. Sâp á¹awng pawh a thiam hle a; kei pawhin ka thu ziah á¹henkhat chu English-in ka lehlintîr á¹hin. English thiam lamah chuan ka tluk lo hle a ni.
RK Lianzuala khân Pathian thu hi a tuichilh tlat bawk. Hemi kawngah hian a pa a chhûn a ni ang; a pa kha Pathian thu duh tak a ni a. Khawvêla Bible hrilhfiahna lâr ber pâwl Interpreter’s Bible (12 Volumes)-a hrilhfiahna chi khat zâwk, a bul thûma a awmzia chhuina ‘Exegesis’ kha kutziakin a copy chhuak vek a ni. RK Lianzuala pawh kha Pathian thûah a tui hle a; thu a sawi dâwn leh Sunday School zirlaiahte a hriat thiam loh a awm chuan min rawn zâwt ve á¹hin.
Nikuma Vellore-a an kal lo hà wn hnûah ka zuk tlawh á¹umin, “William Barclay-a Daily Study Bible ang hi Old Testament lam a awm em?” tiin min lo zâwt a. Kei chuan, “Awm e. William Barclay ngaisângtu, a á¹hianten an siam alâwm,” ka ti a. Ka hà wn hnu chuan internet aá¹angin Christian Books Distributors (USA)-ah a awm leh awm loh ka en a; Daily Study Bible (Old Testament, edited by CL Gibson, 24 Volumes) chu a man tlâwm, $ 245 lekin a lo lei theih a. RK Lianzuala chu ka hrilh nghâl a; rei lo têah a lo chah thleng hman dèr a ni. Chutiang chuan Pathian thu zir nuam a ti êm êm a; a office-a ka lèn luh châng hian Pathian thu kan sawi dùn á¹hin a; rilru zîm tak pûa bir nguna zir mi erawh chu a ni lo.
RK Lianzuala miziaa entawn tlák leh ngaihsà nawm tak chu mi harsate á¹anpui duh mi a nihna kha a ni. Amah hre chiang apiangin he mize ropui tak a neih hi an sawi hmaih ngai lo. Chumi bákah chuan mi á¹hatna lam thlîr thiam mi a nihna leh mi dang chawimawi duhna thinlung a nei tlat kha a ni. Kei phei chu ka phû lohin min chawimawi á¹hin a; tute emaw TV-a a kawm rêng rêng hian rem leh rem loah pawh ka hming hi a lam ri hrãm á¹hin a; ka lo zak ru chem chem á¹hin. Khatiang pa á¹ha, rilru zau, mi taima, mi á¹anpui peih mi, mi lawm dà n thiam, mi dang chawimawi thiam, hriatna zau, thil sawi thiam, ram hmangaihtu ang kha chu Mizo zîngah hian an piang zen zen lo ang. RK Lianzuala a thih hian Aizâwl Bethlehem Vêng ‘Arsi lian’ a her liam ta a ni mai lo a, ‘Mizo Arsi Lian’ zînga pakhat a her liam ta a ni. A hmun ruak luah khat thei tûr hi tu tak lo chhuak ang maw?
RK Lianzuala chu Lalpa hnênah a châwl ta; amah thlah nân a pa lungphun nia Bible châng ka thlan kha ka’n hmang leh teh ang. “Ani chuan a thawhin, engkim pawh ama thu thuin a awmtîr thei, chumi thawhzia ang zêlin kan tlà wm lai taksa hi, ama taksa ropui anga awm tùrin a siam á¹ha leh ang” tih hi (Phil 3.21). Isua Krista lo kal leh hunah chuan kan taksa tlà wm tak hi ama taksa ropui anga awm tùrin a siam á¹ha dà wn a ni. He thu hi a mawi a; a mawi mai bâkah a thlen hun a nghahhlelhawm hle a ni.
Mihring taksa pianhmang hi a inang lo hle. Wrestling en á¹hîn chuan wrestler-ho pian á¹hatzia in hmu ang a, an awhawm khawp mai. Miss Universe/Miss World an thlan lai en á¹hîn chuan an pian nalhzia in hmu ang a; chhe bawrlawk tak chu an vâng hle ang. Chûngho nèna inteh chuan ‘Pathian min siam dà n êm êm bîk hi’ tih mai palh a awl à wm e. Mahse ringtute tâna engkim chawhrualna hmun và n ramah chuan ‘wrestler’ pian á¹ha tak emaw Miss Universe/Miss World hmêlá¹ha tak emaw ai pawha á¹ha leh nalh zâwk, tholeh Isua taksa ropui ang puin ani chuan a thiltihtheihna hmangin min kai tho vek dà wn a ni.
Lal Isua chuan Lalpa hnêna châwl tawh thlaraute chu a rawn hruai ang a; nung dama lo la awmte chu mit khap kâr loah tholeh taksa ropui puin tihdanglam an ni ang. Chutih lai vêk chuan Lalpaa chà wl tawhte taksa á¹awih ral vek tawh chu Isuan kai thoin an thlarau nèn Pathian thiltihtheihna huang chhûngah pumkhatah a siam dâwn a ni. Tichuan, Isua Krista lo kal leh hunah chuan tholeh taksa puin mihring famkim kan ni tawh ang (cf. (1 Thes 4.15-17).
Tholeh Isua taksa awm dà n tûr chu eng ang tak nge a nih kan hre thei lo. Chawhlui kîl lai reng pawhin a duh hunah chuan a bo daih a; Jerusalem-ah a lo han awm leh daih hman a ni (Lk 24.31,36). Taksa ruangâm nei ni si, a duh leh in inkalh phui tlatah pawh kawngka hawng loin a lût thei a (Jn 20.19). Hun leh hmun hian a chungah thu a nei tawh lo a. Chutiang tak chuan amah ringtute chu a thiltihtheihna hmangin min la siam á¹ha dâwn a ni. RK Lianzuala pawh chumi hun nghák chuan a Lalpa hnênah a lo han chà wl hmasa ta rih a; thawhlehna ni ropuiah chuan cancer-in a taksa a ei chhiat tawh kha Isua tho leh taksa ropui ang neiin siam thar a ni tawh ang. Chutiang chu ringtu zawng zawngte hmabák a ni.
Kum 2000-ah han kîr leh lawk ila, RK Lianzuala pa Sawichhûnga kha a thi a; a damloh laiin kei chuan vawi khat chauh ka kan hman nghe nghe a. Kum 2004 October 20-ah chuan a pa lung an phun a. Chutah chuan an chhûngkhat laina zîngah Pastor an awm nual chungin lungphun thuchah sawi tûrin kei chu min rawn sâwm daih teh tlat a; a pain min ngaihsà n der avà ng a nih ka ring. Khami nia ka thusawi kha tûn thlengin ka la dah á¹ha a ni.
Kum 2007 December 10-ah zà nah chuan Zonet Cable TV chuan tûn hmaa la tih ngai loh ‘Zonet Award’ chu Vânapa Hall-ah mi 5/7 hnênah an sem a. Kei chu min rawn telh ve teh tlat a. Award ka dawn thuziak chu, “Revd Chuauá¹huama hi Mizote zînga Cambridge Universiy aá¹anga degree la thei hmasa ber leh a awm chhun, UTC, Bangalore-a BD a zir lai pawha thiam chungchuang a nih avà ng te, mi huaisen leh taima, Pathian thu zirna, pawm dà n leh hrilhfiahna kawnga Mizote zînga thawh hlâwk ber pakhat a nih avà ngin mi chhuanawm leh entawn tlákah ZONET chuan a ngai a, ZONET AWARD, 2007 a pe a ni,” tih hi a ni a; a hnuaiah Director a nihnain a hming a ziah hnan thlap a ni. A ziah ang tak hi ka phu lo náin ka lãwm kher mai.
Kum 2006-ah chuan ka lehkhabu ‘Ka Zirna Ram’ chu Rev. Zaireman an inah min tlângzarhsak a; Dr. RL Thanmâwian ‘RL Kâmlala Kutchhuak’ chu a tlângzarh ve nghâl bawk a. RK Lianzuala chu a kaihruaitu a ni a; mi kan tam lo, kan zavaiin 6 chauh kan ni. Khami ni-a kan hlim tlà nzia kha mitthlaah a la châm reng.
Kum 2016 March 16-ah khân ZONET-ah amah ngeiin min kà wm a, dârkâr 2 deuh thà w hun kan hmang dûn a; tûn thlengin la tihchhuah á¹hin a ni. Kan hun tâwp dâwnah chuan “Vawi khat dang kan la inkâwm leh dâwn nia,” tiin min thlah a; mahse, inkawm leh awm hman loin khi lamah min chhohsan ta si a ni.
ZONET TV programme-a a lan hnuhnun ber chu August 20, 2018 khân Rev. Zairema lehkhabu ‘Kan Bible Hi’(Revised Edition, 2018) chu Rev. Lalramliana Pachuau (Senior Executive Secretary, Mizoram Synod)-in Zonet Studio-a a tlângzarh á¹um kha a ni a; khatah khân damlo chak lo tak chungin kaihruaitu ah a á¹ang hrãm hrãm a, a âw pawh a chau hle tawh a ni. RK Lianzuala khân Mizo zîngah tu nge a ngaihsà n ber ang ti ila, Rev. Zairema kha a ni mai à wm e; Rev. Zairema a ngaih ropuizia hi a sawi zing hle a ni.
RK Lianzuala kha mi tam takin an sawi angin Mizo á¹awng a thiam a, a âw a mâwi bawk a; thu sawi a thiam hle bawk. Sâp á¹awng pawh a thiam hle a; kei pawhin ka thu ziah á¹henkhat chu English-in ka lehlintîr á¹hin. English thiam lamah chuan ka tluk lo hle a ni.
RK Lianzuala khân Pathian thu hi a tuichilh tlat bawk. Hemi kawngah hian a pa a chhûn a ni ang; a pa kha Pathian thu duh tak a ni a. Khawvêla Bible hrilhfiahna lâr ber pâwl Interpreter’s Bible (12 Volumes)-a hrilhfiahna chi khat zâwk, a bul thûma a awmzia chhuina ‘Exegesis’ kha kutziakin a copy chhuak vek a ni. RK Lianzuala pawh kha Pathian thûah a tui hle a; thu a sawi dâwn leh Sunday School zirlaiahte a hriat thiam loh a awm chuan min rawn zâwt ve á¹hin.
Nikuma Vellore-a an kal lo hà wn hnûah ka zuk tlawh á¹umin, “William Barclay-a Daily Study Bible ang hi Old Testament lam a awm em?” tiin min lo zâwt a. Kei chuan, “Awm e. William Barclay ngaisângtu, a á¹hianten an siam alâwm,” ka ti a. Ka hà wn hnu chuan internet aá¹angin Christian Books Distributors (USA)-ah a awm leh awm loh ka en a; Daily Study Bible (Old Testament, edited by CL Gibson, 24 Volumes) chu a man tlâwm, $ 245 lekin a lo lei theih a. RK Lianzuala chu ka hrilh nghâl a; rei lo têah a lo chah thleng hman dèr a ni. Chutiang chuan Pathian thu zir nuam a ti êm êm a; a office-a ka lèn luh châng hian Pathian thu kan sawi dùn á¹hin a; rilru zîm tak pûa bir nguna zir mi erawh chu a ni lo.
RK Lianzuala miziaa entawn tlák leh ngaihsà nawm tak chu mi harsate á¹anpui duh mi a nihna kha a ni. Amah hre chiang apiangin he mize ropui tak a neih hi an sawi hmaih ngai lo. Chumi bákah chuan mi á¹hatna lam thlîr thiam mi a nihna leh mi dang chawimawi duhna thinlung a nei tlat kha a ni. Kei phei chu ka phû lohin min chawimawi á¹hin a; tute emaw TV-a a kawm rêng rêng hian rem leh rem loah pawh ka hming hi a lam ri hrãm á¹hin a; ka lo zak ru chem chem á¹hin. Khatiang pa á¹ha, rilru zau, mi taima, mi á¹anpui peih mi, mi lawm dà n thiam, mi dang chawimawi thiam, hriatna zau, thil sawi thiam, ram hmangaihtu ang kha chu Mizo zîngah hian an piang zen zen lo ang. RK Lianzuala a thih hian Aizâwl Bethlehem Vêng ‘Arsi lian’ a her liam ta a ni mai lo a, ‘Mizo Arsi Lian’ zînga pakhat a her liam ta a ni. A hmun ruak luah khat thei tûr hi tu tak lo chhuak ang maw?
RK Lianzuala chu Lalpa hnênah a châwl ta; amah thlah nân a pa lungphun nia Bible châng ka thlan kha ka’n hmang leh teh ang. “Ani chuan a thawhin, engkim pawh ama thu thuin a awmtîr thei, chumi thawhzia ang zêlin kan tlà wm lai taksa hi, ama taksa ropui anga awm tùrin a siam á¹ha leh ang” tih hi (Phil 3.21). Isua Krista lo kal leh hunah chuan kan taksa tlà wm tak hi ama taksa ropui anga awm tùrin a siam á¹ha dà wn a ni. He thu hi a mawi a; a mawi mai bâkah a thlen hun a nghahhlelhawm hle a ni.
Mihring taksa pianhmang hi a inang lo hle. Wrestling en á¹hîn chuan wrestler-ho pian á¹hatzia in hmu ang a, an awhawm khawp mai. Miss Universe/Miss World an thlan lai en á¹hîn chuan an pian nalhzia in hmu ang a; chhe bawrlawk tak chu an vâng hle ang. Chûngho nèna inteh chuan ‘Pathian min siam dà n êm êm bîk hi’ tih mai palh a awl à wm e. Mahse ringtute tâna engkim chawhrualna hmun và n ramah chuan ‘wrestler’ pian á¹ha tak emaw Miss Universe/Miss World hmêlá¹ha tak emaw ai pawha á¹ha leh nalh zâwk, tholeh Isua taksa ropui ang puin ani chuan a thiltihtheihna hmangin min kai tho vek dà wn a ni.
Lal Isua chuan Lalpa hnêna châwl tawh thlaraute chu a rawn hruai ang a; nung dama lo la awmte chu mit khap kâr loah tholeh taksa ropui puin tihdanglam an ni ang. Chutih lai vêk chuan Lalpaa chà wl tawhte taksa á¹awih ral vek tawh chu Isuan kai thoin an thlarau nèn Pathian thiltihtheihna huang chhûngah pumkhatah a siam dâwn a ni. Tichuan, Isua Krista lo kal leh hunah chuan tholeh taksa puin mihring famkim kan ni tawh ang (cf. (1 Thes 4.15-17).
Tholeh Isua taksa awm dà n tûr chu eng ang tak nge a nih kan hre thei lo. Chawhlui kîl lai reng pawhin a duh hunah chuan a bo daih a; Jerusalem-ah a lo han awm leh daih hman a ni (Lk 24.31,36). Taksa ruangâm nei ni si, a duh leh in inkalh phui tlatah pawh kawngka hawng loin a lût thei a (Jn 20.19). Hun leh hmun hian a chungah thu a nei tawh lo a. Chutiang tak chuan amah ringtute chu a thiltihtheihna hmangin min la siam á¹ha dâwn a ni. RK Lianzuala pawh chumi hun nghák chuan a Lalpa hnênah a lo han chà wl hmasa ta rih a; thawhlehna ni ropuiah chuan cancer-in a taksa a ei chhiat tawh kha Isua tho leh taksa ropui ang neiin siam thar a ni tawh ang. Chutiang chu ringtu zawng zawngte hmabák a ni.
1 comment:
Chhiar a nuam ngawt mai
Post a Comment