Mafaa Hauhnar
Chawl lova thang zel tur chi hrim hrima Siamtuina duhsak taka a siam bik ka ni a, a sang zawnga ka than a kin hnuah pawh, a vâng zawngin ka han thang chhunzawm leh ta char char mai a. Thanthu ve ta lo chu Zawlnei Isaia’n Lapa khandaih a sawi ang maia “thaunaa tihthauvin” ka lo awm a; min hmangaihtute tana thlakhlelhawm tham leh ngaih manhla tham tak kan lo ni ta a ni.
Mi min hmuh danah pawh lehkha ziakmi ai mahin Pepsi fakna atana an hman Japanese sumo wrestler rawng ka kai mah mah zawk fo va, Shakespeare-a thu ril leh T.S. Eliot-a hla khirhkhan han chai vel ai chuan kawmkil kara vawkpui âwm nâ tângkham rûn ka inhmeh zawk mai thei. Vai milian chawhmeh kan bel ang maiin kan mawm hmak mai a. Bial khawmpuia chairman tur ni awm takin ka maih kung mai a ni. Politician thenkhat anga mahni hmai marna zawn chawp ve a tul lo va, a mar sa pung mai.
“Feed limit” pel tih hriat takin ka thawmhnaw hak tawk chiah pawh hi a tawt lam mah mah deuh vek a. Duhtawka chaw kan han ei tak tak mai phei hi chu ka in-ei-keh lo chauh hi a ni thawthang a, kan tawnzau hmaa milem chuang te hi an men piai puai mai thin. Inring hman miah lo va ka kekawr kap ka thut keh tak phawk changte a awm a - a siamtu company an mualpho thei khawp mai. Thlalakah te hian ka duh aiin ka lang thau fo mai.
Khawilo han kal nikhua hian hmelhriat hlui leh thiante’n, “Engati nge ilo va thau ta ve?” ti hian zawhna hawihhawm lo zet hi min zawt awl lo va, kei mimawlin a hrang a hraia ka thau chhan sawifiah ka lo tum ve a tulin ka hre lo. Tehna dik lo thei lova kan neih Bible-ah chuan, “LALPA-a rinna nghattu erawh chu tihthauvin a awm ang," (Thufi ngte 28:25) tia a inziah miau avangin cher thei ka ni hlei nem. Anni an thau ve thei lo lutuk zawk hian asin min timangang letling ni.
Grik tawnga “prosphatos” an tih deuh duah, Hebrai tawnga “heleb” an tih Mizote’na “Thau” kan tih hi hming dang eng pawh vuah mah ila, malsawmna chu a ni hrim hrim. Somalia tam tuar zingah te khuan pa thau tak hmuh zuk tum teh u, meihawl ip atanga chhangphut var bunchhuah tum ang chauh in ni ang. Natna khuma damlo thau ta tual tual an tlem em hi! Hei vang hian alawm Mizo pawhin mi thau chu satha kan tih a, thau lo chu sachhia ka tih ni. Thawhtan hi thawhlehin a zui ziah thin ang leh cher tih leh chhia tih a inchemchhe kawp chawt thin ang hian “Thau” tih hi “tha” tih adjective hian a delhkilh zui deuh ziah a ni.
Bible-a 'thau' a tih reng rengin ramsaah a ni emaw, thil thar chhuahah a ni emaw, thil reng rengah a tha ber leh duhawm ber sawi nana hman a ni a, hamthatna, vanneihna leh malsawmna a paipawn tel deuh zat zat a ni. Zotawnga an lehlinna tam takah hian a pehhel zawngin an sawi thin mai pawh a ni. Ka thusawi tiawihawmtu atan entirna pahnih khat lek ka’n thur mah ang aw: “Tar hnuah pawh rah an la chhuah cheu ang a, an lo thauin an lo duah hluah hluah ang.” (Sam 92:14), “Mi thilphal nunna chu tihthauvin a awm ang,” (Thufingte 11:25), “Mi taima thinlung erawh chu tihthau a ni ang,” (Thufi ngte 13:4),”Lalpa chuan chawl lovin a hruai zel ang chia, i ruhte chu a tithau ang,” (Isaia 58:11) Kha daih kha asin!
Thau hian thiltihtheihna a keng tela kan thlen chin apiangah kawng min kian rawk rawk mai thin a. Khawi hmunah pawh kal ila tuman min ngaihthah thei lo va, hai der kan harsa bik tlat. Eng nihna pawimawh mah chelh lovin, eng dinhmun sangah mah ding lo mah ila kan thau kung phawt hi chuan khualnêkah kan tha a, a bikin hmelhriat loh leh Vaiho zingah chuan pathau chuan zah kan kai hma a, Pate fel kher khawr, “Khati zawng kha em ni i nih?”tih mai turte ai chuan mi an mi tak cheibawl lo thei lo va, kan thusawi pawh mitthi tho leh thusawi ang maiin an bengkhawn chawk thin. Indian Rupees ah alawi nei lo chung pawhin “Milian” kan ni a, kan chetna lam apiangah kan che lian thin. Hmelchhe hmai sin ret ai chuan hmaitlang hetiang riang ruangah chuan a tha lai lai pawh a awm lo thei lo.
Julius Ceasar-a’na Cassius a te ang mi “mi fere“ chanchin a sawi kha kan la hre reng em aw? Mi thau chanchin sawi nan “depde, dawrawm, derthawng, derdep, thehlep, chawrche” tih leh tawngkam bawlhhlawh dang tam tak hman a nih ngai loh danah hian thau hi malsawmna a nih leh nih loh thuhlaah kan rilru kan siam thiam tawh mai em aw?
Mi thau chu mi rilru zau tak, Krismas putar ang maia nui huah huah thei reng mai kan nih chawk avang hian fi am leh sawisak pawh kan hlawh ngun a ni. Naupang tawngmawh ber pawh hian “Pa thau” ti tala mi an auh zui loh chuan an pum a na dawn tlata ngai ang hrimin, chhaih lohin min chhuah duh mang lo a ni. A chhan chu kan khawsakna taksa ang bawkin kan rilru pawh a zau halh a, kan hlim (shadow) a len ang bawkin kan mên a zau tih an hriat vang a ni.
Thau that leh êm êmna chu ngainat, duhsak leh ngaihnatthiam kan hlawh thin hi a ni. Kan mikhualna hmunah te thlen in te’n kan fuke an han hmuh veleha chawbel an han tilian nghal ngawt mai thinte hi a thlamuanthlak thin. Thenrual thate’n second hand bale an hawn emaw, an thin emaw changa ka hak atana an thawmhnaw awh deuh deuh an hmuh thu min han hrilh leh siam siam mai thinte hi a va han hlu danglam em!
Incheina chungchangah te tak hian a nia vannei ka intih thin ni. Biak inah leh mitthi vuinaah te em a nih loh chuan mi inchei uluk em em naah pawh pathau deuh chu T-shirt leh kekawr bul nen chauh inthuam mahila, tu’n âwm lo an ti lem lo. Kan kuhva eina te chu kam sirah leh kan kawr hmaah te lo kai deuh liai luai mah se ngaih khatah min ngaihsak maia, hetiang hian pate ho hian han ti ve vaih teh se, a khaw pumin titi berah an neih zui ang a, nuam an sa lo teh ang chu.
Tute fi lm chan emawa “Ka nu hmangaihna ka tuar zo lo,” an tih ang deuh khan, ka malsawmna dawn hi phurh zawh loh lek lek chang erawh chu ka nei ve thin. Kalna lam apiang maia Vanlalduata min lo cho chhen mai thin te, a huangtau zualina kan banrek min han tehsak thlazen te, “KG engzat nge i nih?” tih zawhna chaltlai ka tawng fo mai leh ka dil loh zawk - ei leh in leh taksa insawizawi chungchanga thurawn min pek tum an lo awm ve chhen erawh hi chu kham chang ka nei thin.
“Ka thau e,” ka han ti hluai tak naa chutia “Nutty Professor”te anga tenawm khawpa thau chu ka ni bik awzawng lo. Ka pheikhawk tlêt leh tlêt loh pawh midang min hrilh chawp kher ngai lovin keimah pawhin ka hmu ve phak a, tlawmngai pawlte tanpuina tel lo pawhin chhuata thil tla ka chhar thei a, inpuahchah lawk hmasak fe ngai kher lovin ka kekawr hnung ipte pawh ka duh duh hunah ka zen thei a, YMA thuthleng pawh tlar tlarin ka awh khat bik lo va, passport size thlalakah pawh ka hmai pumin a la khung len theih a, nula tam tak aiin ka hnute pawh a la tê zawk a, mi thenkhat anga thlawhtheihna atanga chhuk thlir ang maia lang bial chui satliah ka ni hlei nem. Ka thawmhnaw hak tawk pawh“Jumbo size” ni lovin “double extra large” naran ve mai bawk a ni. Ka thau dana hi chu, “a mawi tawk” an tih chunglam hret hi a ni awm e.
Barbie naute lem cher sang zit zet nena kan in awmtlei tawh hunah hian “Thin is in” an ti maw? “Fat is where it is at” kan ti ve mai talawng.