Fak mawi chawp ngai Zu

Lalnuntawma Fanai

Thalaite rilrua phawklekna chi khat tuh nana hmanraw duhthusam chu he ‘ZU’ hi a ni. Mi thenkhatten ‘Thil’ a ni an ti a, veng danga mite chuan amah maia a awmin sual a ni lo an lo ti ve mek bawk. Ral lehlama mite phei chuan chemte nen hial tehkhinin, ‘zu hi a awm mai mai chuan sual a ni lo’ tiin an lo sawi ve pung pung  bawk. Uchuakna rilru nena sap ngaisang zualpui hoin an sawi changkang deuh a, ‘thlaraua min thlahtu bul an ni a, anni pawhin an in tho alawm’ an ti ve lang lang bawk. Deusawhna thinlung pu chunga kohhran demtute chuan engtikah emaw chuan  kan Biak Inah ngei hian kan la sem ve dawn a ni an ti leh zel a.|halai thenkhat chuan  ‘zu ka in zeuh zeuh thin avangin ka piantharna a dak phahna chhan tur ka hre lo’ an lo ti ru ve ser ser bawk. He zu vang hian midangte pawisakna tlachham chite phei chuan an kalna hmun apiang chu hnawksakna khawvelah an chantir phah hial thin. Amaherawhchu, tlang letliam atanga rilru fim pu chunga thlirtute erawh chuan suamhmang tluk zeta tih tlak ni a hriain, khawvel hi a tel lo pawha nuam taka hman theih a ni tih an hria  a,  chu chu mutmawh hnarmawhah an nei thung thin. He ngaihdan inepna khawvel atanga thlir hian zu hi engtin nge i lo ngaih ve thin a,  khawi lam zawkah hian  nge i rilru i lo sirtluk pui ve thin le?

I  nupui fanaute zan reia  an te chul a, an thlabarna mittui a tlak zawih zawih chhan kha ngaihtuah nawn leh teh, in thenawma naupangin nun kawng dik a zawh bik chhan kha eng nge ni ta bik ang le? kan sawi lai mek zu vang hi a ni ngei ang ti raw? He bumtu tenawm avanga i nupui fanaute dinhmunin awngrawp lam a pan zel anih vaih chuan, he leia harhchhuak hmasa ber tur chu in kohhran hruaitute an ni lova, in KTP/TKP/PYD/SAY etc. hruaitute an ni hek lo, nangmah  chhungkaw  pa  kha  i ni tih inhre nghal ang che.  Mizo thalai dik tak i ni a, vangtlang zinga zu thatzia sawimawi dum dum  tur khawpa i lo inzir fing ve khanglang hi a pawi ngawt mai, pawi tak a ni.  I thusawi ngaithlatu tleirawl leh rawltharte rilru-ah eng  hri chhia nge i tuh tih i ngaihtuah ngai em? Zu rim i hria  a, mahse zurui chhia i hmuh thin loh avangin i lo lawm thin a ni maw? Chu ze thupna chi khat  fak mawi tur chuan changkang leh fing i inti a, mahse hei hi lo ngaituah leh hram teh, nangmah leh i bula miten zu in in a, mualpho a  in ruih  loh  avang khan i uang lutuk palh ang e, naupangte rilru-ah missionary rilru chhemi i tuh tihna a ni a, i nun kawng  khan pen khat pawhin hma a sawn phah hek lo.

Zuin i thluak a  pawlh buai chiai chiai lai khan i thinlung chu setana thlarauin a awp a, chu hremhmun thlarau chuan chapona a  pe che a, mite zinga kei ber ni a  inhriat tlatna rilru chhia a tuh che tih reng reng i ngaihtuah thleng thiam si lo. Tichuan, huai berah i inngai a, mite zingah i pawng au ta lung lung a, thu holam te te sawiin ring  em emin i tawng ta vak vak a, i thinlung chu lo chapoin, meipui ang maiin a kang ta hluah hluah a, zonunmawi berte zinga mi aia upa zahna chu hnawmhne ang lekah i chhuah ta a. Mahse, i bula  nangmah tawngtai saktu leh harhfim a khawvel hun hmang mektute chuan chu i chapona thinlung, sang taka awma i ngaih chu an ke hnuaiah an rahbeh sak che a,  an rilru i tihah thlawn mai a ni tih lah chu i inhre tak si lo. Kut ke kim, tawng  thei, hre thei leh hmu theia  siamin i awm a,  pang dama khawvel i hman chuan i awm mai mai pawh mi zahawm i nih ve tehreng nen, i thluak chhuanawm tak pawlh buai khaw lo zo vektu zu avangin mi pangngai i nihna leh i zahawmna chu in veng YMA hruaitute ni lo, nangmah bawk khan i hralh ta a, harhchhuah nachang hre tak che maw?

Sap hnamin zu an in leh in lohah i buai a, a pawi a ni. Chu ai chuan in chhungkua leh i hnam pumpui hian a thatpui nge a chhiatpui tih ngun takin ngaihtuah zawk ang che.  Anni’n an chhiatpui leh pui loh lamin i ngaihtuahna a chawk buai tur a ni lo. Mi ngo hnam hi khawvela hnam ropui tak takte zinga hnam pakhat ve mai an ni tih hria ang che. Amaherawchu, hnam chi khat an ni kan tih avang hian i lo ngainep ngawt ang e, in kohhran te, in venga  zirna sikulte  kha  sapho kui tiah zara awm a ni tih hria la, chin tawk neiin ngaisang ang che, a  pawi reng  reng lo. Mahse, he kan hnam nunphung pumpui hian sapho anga zu in thiam tur chuan zin kawng zawh tur hmabak kan la ngah lutuk tih hi pawm tlak tak a la ni tih hria ang che.  

I thalaipuite’n damna kawng an zawh theihna tur ngaihtuah chungin rim takin thawk chhuak ve chhin teh, hemi atan hian ‘i ramin a ko che’  asin. Heti khawpa kan chhiatpui zu leh ruihhlo do hi i Inlum atangin i dodal a. Khawvel khawi ramah mah zu an do hlawhtlin ka hre lo te i la ti pung pung duh hi chu i thusawi a dik rualin a phena harsatna awm hi i ngaihtuah chiang lo ngawt mai.  Bianga thlantui far chunga i thawhchhuah hnu a i lo beidawng ta a nih chuan he thu pawh hi sawi la, a dikna chen  pawh  awm ngei ang.  A nih leh hmana in thenawm tlangvalin meng phi riai chunga i kawr zar a lo seng  khalh ve ngawt lai hun te, i nau tlangval ruih neiin amah hringtu nu pawisa a chhuh luih thin avanga in buai thinzia te, mahni pa te meuh pawh veng dang tlangval suala sual chiam ngam thinte’n, vawiina kraws chhandamna thu an tlangaupui tak dan hi i hmuh hmaih lo anga, i hrethiam ang ti raw. He hnehnaah hian lawmna chang i hre ve ik thin lo em ni?

En teh, i  u te chhungkuain kristian chhungkua an din theih miah loh chhan kha lo ngaihtuah nawn hram teh khai. Chu mai a la ni hleinem, zan tin mai nupui fanaute thlabara an awm a, nu berin a tlin tawh loh avanga chhungkaw kehdarhna a thlen tak dante chu a hre chiangtu i nih ve ngei ka ring. Heti chunga tlawmngai pawlte thawhrimna zara suihfin a an lo awm leh tak avang hian lawmna  chang  hria la,  zu sawi mawi a tawng pung  pung tawh lo turin ka ngen mawlh mawlh che a ni. Puipun nikhuaah i thianthate nen in lo tauh dun ve zauh zauh thin a nih pawhin, i thluak chhungril fim ru tlat avang khan Gentleman takin awm la, mite zingah inveng thiam la, inthlahrun nachang hre turin ka ngen che a ni. Mizo thangtharte tan tih theih i nei tam lo a nih pawhin zu hi fak mawi kher lo la, tichuan i ram tan hlawk takin i thawk tihna a ni ang.

He thu hi sawi nawn leh fo teh ang aw, ruihhlo do tura tlawmngaia thawkchhuakte hi a teha teh ralah chuan nangmah aiin an chan a chhe zawk hial mai thei tih hi hre nawn leh turin ka duh che a ni. I mihring  pui, rilru hahnain a tlakbuak ve fo thin leh khawtlang leh ram tana entawn tur lian tham hnuchhiah tur nei bik lo te an ni mai thei asin. Nangmaha samari mitha muhil kha kai tho la, a chhung atanga siam that hna thawk turin han thawkchhuak ve chhin reng reng teh. I rilru tanhmun kha nangmah ngeiin i phetthla hialin ka ring. I thalaipui tam takte’n a hun hmaa thlan khur an luh tak avanga he ruihhlo do kumpuan hi tlawmngai pawl hian thlang chhuak kher kher an ni tih pawh i hre nawn leh ang a, hnehna hlado chu  “Amen” tiin i pe zawk hial mai awm asin.
   
I hriat atana ka la duh hnuhnung fo chu hei hi a ni. Bawhchhiatna nghawng  avanga roreltute hmaa chhungkaw  pa ber hruaia a  awm lai hian, In lama an nupui fanaute a ruk thei ang  bera ei tur pe a, tanpuina pe thin tlawmngai pawl an awm tih hi a ni. He thil titute hian khawtlang hriat duh lovin, mite mut reh hun an la nghak fo lehnghal asin. Nang leh keia tan chuan hei hi thu thar a ni mai thei, an khaw tihdanah hian Vana Pa kha i hmuh telve ngei ka ring tlat a ni. Tichuan, vanrama  i chhawm  luh tur ni reng reng lo zu hi tuisik chimawm,  sorkar duh loh, khawtlang tibuaitu,  hremhmun tirhkoh leh Bible meuh pawhin a duh loh a ni tih hria la, fak mawi chawp ngai mai a nihzia i hriat chian phah ngei ka ring tlat a ni.

(He article hi CYMA ruihhlo do puala ka ziah a ni e - 20 July 2008)