Secular Christianity

Rev Lalhmingchhuanga Zongte

A va mak âwm ve! 'Secular' tih chu 'sakhuana rawng kai lo' tihna emaw a ni si a, 'Kristianna' nêna hmer kawp ṭâlh chi a ni dâwn em ni? Mahse hei hian ka lung zuk lên tlat pek a!

'Secular Christianity' ka han tih ve ngawt hi kan hriat thiam theih nân ti hian sawi ta ila. Ka rilruah Kristianna chi hnih ka ngaihtuah a - 'Sakhuana thil taka Kristianna' leh 'Sakhuana thil êm êm ni lova Kristianna.'

Sakhuana thil taka Kristianna chu 'Religious Christianity' kan tih chuan, sakhuana thil ni lêm lova Kristianna chu 'Secular Christianity' kan tih chu a lo ni mai ta ang a. Chutiang chu a awm thei dâwn em ni? Hemite pahnih hi an inkâr a zîm fahran lutuk a, ngaih pawlh leh hriat pawlh awl tak a ni ang. Pathian pâwlna nunah leh rawngbâwlna kawngah ti hian sawifiah tum ta ila, a fiah zo ang emaw:

PATHIAN I BIAKNAAH - Religious Christianity: I ṭawngṭai taima hle a. Urhsûn leh khûn takin a hunbi i insiam a. I inserh hrang a, chaw i nghei a, i ṭhingṭhi a, i maimitchhîng a, "Aw Lalpa..." tiin bul i ṭan a, a tâwpah "Amen," tiin i khâr leh thlap a. Hei chiah hi 'ṭawngṭai' dân niin i hria a. A va ṭhain a va pawimawh êm! He ṭawngṭai nun hi ringtu ṭha tak ni tûr leh Thlarauva ṭhang zêl tûr te, midang tâna malsâwmna (dîlsaktu ṭangkai) ni tûrtein tihmâkmawh a ni a. A ti ṭha tâwk lote tân pawh hmasâwn zêlna tûr a ni. He ṬAWNGṬAI NUN hi ringtute tân a pawimawh tak zet a ni.

PATHIAN I BIAKNAAH - Secular Christianity: A hranpa taka ṭhingṭhi leh maimitchhînga i ṭawngṭai kher loh lai pawhin, i tih tûr leh thutlûkna i siam tûr apiangah Isua rilru zirin, Lalpa duh dân a ni ang em? tih i ngaihtuah zêl a. Contract hna i thawh lai te, party meeting-a i tel lai te, sumdâwnna i khawih laite, office file i khawih laite chuan i tih tûr apiang chu Pathian duh dân leh a ropuina tûr a ni ang em? tih i ngaihtuah zêl a. Hei hi chu 'ṭawngṭai nun' a ni ve tawh lo va, 'NUN ṬAWNGṬAI' ka ti a ni. Ṭawngṭai nun nei ṭha tak i ni emaw, ti ṭha thei vak lo i ni emaw, 'NUN TAWNGTAI' zâwk hi lo nei la. Kohhran activity-a i telnaah chauh ni lovin, 'i nunah' Pathian chawimawiin a awm ang.

PATHIANIN A BIAKNA CHE-AH - Religious Christianity: Bible i chhiar taima êm êm a. Chu chuan i nun a châwm a, kawng dikah a hruai ṭhin che a. Inkhâwmnaah te, Camping leh Crusade leh Chawimawina Program hrang hrangahte i tel tam êm êm a, pâwlna tharte changin i hlâwkpui thei êm êm a. Sermon ṭha tak tak, mite testimony leh sharing ṭha tak tak leh fak hla ṭha tak tak i ngaihthlâk aṭangin Pathian aw i hre thar fo ṭhîn. A va ṭhain a va hlu êm! Hei hi Religious Christianity huang chhûnga Pathianin a pâwlna che a ni, ngaihhlut êm êm tûr.

PATHIANIN A BIAKNA CHE-AH - Secular Christianity: Bible chhiar hman mang lovin, sermon, testimony, sharing leh fak hla ṭha tak takte pawh ngaithla hman mang lovin i buai êm êm a. Dâwr i nghâk a, nilêngin ramhnuaiah hna i thawk a, office hnaah i buai êm êm a, i zin a, ring lo mite zîngah lehkha zirin i thang bo vang vang a. Nimahsela, khaw laia mirethei hmêlah Isua i hmu a, thingtlâng aṭanga in Office rawn dâwrtute ṭawngkaah Pathian aw i hria a. Ramhnuaiah sava hram mawi takah te, tlâng mawi leh ram ngawah te, pangpâr mawi takahte Pathia aw hriain, Pathian ropuina i chhiar thar zêl a. Malsâwmnaah chauh ni lovin, harsatna leh chhiatnaah pawh Pathian rilru a tharin i zir chhuak zêl a. Jacoban, "He hmunah hian Lalpa chu a lo awm ngei mai; ka lo hre si lo va," a tih ang khân, sakhuana thil êm êm ni si lovah pawh khân Pathian a lo awm zêl a ni tihte i hmuchhuak zêl a. Hei hi sakhuana pâwna Isua nêna lên dunna, Secular Christianity ka tih chu a ni leh a.

RAWNGBÂWLNAAH - Religious Christianity: In Kohhranah a active leh ṭangkai ber pâwl i ni a. I inkhâwm taima êm êm a. Zîng ṭawngṭai inkhâwm i ṭhulh ngai lo va. Zaipâwlah a titak berte zînga mi i ni a. Hnatlân nikhuain i tel ngei ngei a. Kohhranin Chanchin Ṭha a hrilna kawngah te, mirethei a ṭanpuina kawngah te pawh a rêltu leh titu ṭangkai, phusa ber pâwl i ni. A va lâwmawmin a va hlu êm! Hetiang mi hi Kohhran tinin kan mamawh a. Religious Christianity ṭha taka kalpuitu i ni.

RAWNGBÂWLNAAH - Secular Christianity: Isua nên i feh a. Contract hna i thawhnaah te, political party-a i inhmannaah te, office file i khawih vêlnaah te, damdawi ina hna i thawhnaah te, i sumdâwnnaah leh i thil tih apiangah Pathian ropuina tûrin ṭhahnemngai tak leh dik takin i ti a, i hna chu sakhuana kaihhnawih thil chu a ni lêm si lo. Mirethei ṭanpui ngai i hmuhte chu i theih ang angin i lo ṭanpui ve ṭhîn a. Kohhran mi rawih 'missionary' ni kher si lovin, "Kristianah lo inpe ve rawh," pawh va ti kher si lo khân, i nunah 'Isua neitute nun duhawm bîkzia' lantîrin ṭhenawm khawvêngte mithmuhah leh ring lo mite hmuhah chanchin ṭha i lo hril ve tlat a. Hei hi Secular Christianity huang chhûnga khung theih rawngbâwlna hlu tak a ni.

Chutiang zêl chuan Religious Christianity leh Secular Christianity hi kan sawi belh zêl thei ang. Kan sawi tawh chinah khian han en vang vang ila, Religious Christianity-a tih ṭhat khi ṭûl leh pawimawh êm êm, thlauh thlâk theih hauh loh a nih reng rualin, Secular Christianity kan tih lama tih ṭhat khian Pathian a chawimawiin, A RAM pawh a tizau mah zâwk ang em aw? I ngaihdân han sawi ve teh le.