Constitution 125th Amendment Bill, 2019 hi Direct Funding a ni em?

Prof. Jangkhongam Doungel

Department of Political Science,

Mizoram University

Thuhma:-

Direct Funding hi Mizoram Sixth Schedule Area-a tawngkam lar ber, a ngaithla duh leh duh lo pawhin ninawm khawp-a an ngaithlak fo, political party leh politician ten sawi nuam an tih em em thin, a tak ram a thleng tak tak dawn em tih sawi chian thei loh a ni a. Direct Funding tih tawngkam hi MLA leh MDC inthlan apianga politics au-hla pakhat leh, political party hruaitute leh candidates ten thiam taka an sawi thin leh beiseina sang taka mipui an thlamuan thinna au-hla a ni. Tun dinhmunah hian LADC inthlan puan a nih tak avangin Direct Funding hi politics boruak siam nana hman mek a ni leh a, chuvangin, hei hi thil theih tak tak a ni em tih hi zirchian a, zir ngun deuh ngai chu a ni.

India Danpuia Sixth Schedule awmzia:-


India Danpui-a Sixth Schedule behchhan Article chu Article 244 (2) leh Article 275 (1) a ni a. Article 244 (2) hian Assam, Meghalaya, Tripura leh Mizoram-a Tribal Area-ah India Danpui-a Sixth Schedule hi hman a ni ang, a ti a. Article 275 (1) “Parliament chuan Dan hmangin sum a pek chu Consolidated Fund of India atanga kum tinin chu state tanpuina angin Parliament-in tanpui an ngaih dan leh chung state hrang hrangte a bithliah siamna chin angin a pe ang. Chutih rual chuan Consolidated Fund of India atang chuan State sum atan grants-in-aid a pe tur a ni a, chung sum a khat-khata awm chi (recurring sums) ang te chu State tana hmasawnna lama ke penna tur atan India Sawrkar hriatpuina/remtihpuind in state chhunga Scheduled Tribe hmasawnna atan leh chumi bakah Scheduled Area-a chengte an inrelbawlna atan a pe ang.” ADC te thuneihna leh an mawhphurhnate chu Sixth Schedule Paragraph 1 atanga Paragraph 21-na chhungah hian a inziak vek. Sixth Schedule hi Parliament chauhvin a siam danglam (amend) theih thu hi Paragraph 21-naah hian chiang deuhvin a inziak bawk a, chuvangin Sixth Schedule-a thumal pakhat thlak danglam tur pawh hi Parliament lo chuan a ti thei lo a ni tih hi a chiang hle. Mizoram ADC hovin Direct Funding an tih fo pawh hi State Sawrkar thlawh-khuma ADC ten Sawrkar Laipui atanga an pawisa dawn tur, Plan leh non-plan sum zawng zawng ADC ten an dawng tur anga sawi fo a ni thin. Hei hi kum 1987/1988 vel atanga ADC te auhhla leh a auhpuitu party te pawh hi an lo inthlak zel chu a ni a.


Sixth Schedule Amendment tura hmalakna:-

Sixth Schedule amendment (siam danglam) hi chu Parliament thuneihna liau liau a nih avangin Sixth Schedule hi siam danglam a lo ni fo tawh a. Sixth Schedule hi Parliament chuan heng kumah te hian a lo siam danglam tawh a, 1954, 1957, 1964, 1971, 1985, 1995 leh 2003. Sixth Schedule Amendment rawtna hi a awm fo tawh avanga Sawrkar Laipuiin study team hrang hrang a lo din tawh thenkhat te chu – National Commission to Review the Working of the Constitution, 2001; Planning for the Sixth Scheduled Areas, 2007 leh Core Team to Study on Functioning of Local Governance in North Eastern Region with Special Reference to Autonomous District Councils/Autonomous Regional Councils, 2009 te an ni. He article ziaktu ngei pawh hi Prof. David Symlieh (UPSC Chairman kalchhuak ta) kaihhruai Research Team, Study on Functioning of Local Governance in North Eastern Region-ah Member a lo ni bawk. Study Team hovin an zirchianna atanga hriat theih chu Sixth Schedule Amendment-na tura Democratic Decentralisation (Village Council/ Village Administration) te thuneihna sang zawk leh hna thawhna tur pawisa tam tham deuh pek kha a ni deuh ber a. Heng study team hrang hrang rawtna te hi Sawrkar Laipuiin Sixth Schedule siam danglamna tura ruahmanna siamna atan a hmang a ni. Kum 2011 khan the Constitution One Hundred and Fifteen Amendment Bill, 2011 kha rawt a lo ni tawh a, Parliament-ah vawi khat pharh hman a lo ni a, mahse, a lapse ta a ni. Hemi bill pawh hi Mizoram ADC hotu thenkhat chuan Direct Funding Bill tiin an lo tlangaupui hman tawh a. Chumi hnuah a reh leh vawng vawng a, tuna Constitution One Hundred Twenty Fifth Amendment Bill, 2019 hi buaipui leh niin – Parliament a pharh tura buatsaih mek a ni.


Constitution 125th Amendment Bill, 2019 bihchianna:-

He 125th Amendment Bill, 2019 lo chhuahna tobul tak chu Sawrkar Laipui leh Assam Sarkar ten kum 2011-a Assam helpawl, United People’s Democratic Solidarity (UPDS) te leh kum 2012 a Dima Halam Daogah (DHD) te nen inremna thuthlung an lo ziak tawh tihpuitlinna tur leh tunhma atanga Sixth Schedule siam danglam tur ruahmanna lo kal zel tihpuitlinna tur a ni. Constitution 125th Amendment Bill hi tunah Direct Funding Bill anga sawi thawm hi a awm a, chuvangin, he bill hian eng nge a tum, tin, a bill-ah hian Direct Funding a awm tak tak em tih hi zirchian ngai niin a lang. He Bill-in a tum tlangpuite chu tawi fel deuhvin zirchian tum ta ila.

India Danpuia Article 280-naah hian clause (3) dah belhin State Finance Commission din a ni ang a, State Finance Commission chuan Consolidated Fund of the State atanga ADC te inrelbawlna tur leh an pawisa hman tur, ADC hnuaia Village Council leh Municipal Council te budget te a bithliah ang a – hei hi Article 244 (2) in a huamchin state-ah te chauh hman a ni ang.

Sixth Schedule Paragraph 2, sub-paragraphah (1)ah hian Assam-a Autonomous Council pahnih te, Meghalaya a ADC pathumte leh Tripura-a ADC pakhat te hi Autonomous Territorial Council an ni tawh ang tih a inziak a, Mizorama ADC pathumte erawh Autonomous Territorial Council an nih theih loh thu a lang.

Sixth Schedule Paragraph 2, sub-paragraphah (7) ah MDC ni lai te MP emaw MLA a thlantlin an nih chuan, Gazette of India-ah emaw State Sawrkar Gazette a inthlan result chhuah a nih atanga ni 14 chhungin, MP emaw MLA a thlan tlin tak MDC bial chu bial ruaka puan a ni ang

Sixth Schedule Paragraph 2, sub-paragraphah (7) dawtah hian sub-paragraph (8) belh a ni ang a, chutah chuan, District Council, Regional Council, Village Council leh Municipal Council inthlan zawng zawng State Election Commission (SEC) in a buaipui tawh tur thu leh MDC ni lai te MP emaw MLA-a thlantlin an nih chuan, Gazette of India-ah emaw State Sawrkar Gazette a inthlan result chhuah a nih atanga ni 14 chhungin, MP emaw MLA a thlantlin tak MDC bial chu bial ruaka puan a ni ang

Sixth Schedule Paragraph 2, dawt chiahah hian Paragraph 2A belh a ni ang a, hetiang hian ziak a ni ang – (1) Constitution 125th Amendment Bill, 2019 hman tan atanga kum khat chhungin ADC ten anmahni huam chhungah dan siamin Village Council leh Municipal Council te an din tur a ni. (2) ADC ten dan siamin, Village Council leh Municipal Council seat awmzat tur te, bial te siamfel in, Member nih theihna tura mamawh te (qualification) leh member te ban theihna (disqualification) te pawh a siam tur a ni. (3) ADC tin in District Planning Committee a din ang a, Member te chu ADC, Village Council leh Municipal Council atanga lakkhawm tur an ni ang. (4) ADC in hemi Paragraph atanga dan a siam zawng zawngte hi Governor-in a pawmpui hma loh chuan hman tan theih a ni lo ang.

Sixth Schedule Paragraph 3, sub-paragraph (1) -clause (c )ah (I) (II) ah hian thu ziak belh tur a awm a, tin, (III)ah hian subject 32 vel ADC te pek belh turin a inziak.

Sixth Schedule Paragraph 3, sub-paragraph (3)ah thu ziak belhin, Governor-in ADC te leh Regional Council-a thuneihna a pek belh turte a inziak ang.

Sixth Schedule Paragraph 8, dawtah Paragraph 8A ziak belhin, Governor in a ruat State Finance Commission chuan ADC, Village Council leh Municipal Council te sum dinhmun a ennawn ang a, a tul dan azirin Governor an hriattir thin ang tih ziak belh a ni ang.

Sixth Schedule Paragraph 20 BA-ah North Cachar Hills Autonomous Council hi Dima Hasao Autonomous Territorial Council tia ziak a ni ang.

Tlangkawmna:-

India Danpuia Sixth Schedule a lan dan, Sixth Schedule siam danglam hi Parliament thuneihna a nihzia te, Sixth Schedule siam danglam tura hmalakna kal mekte leh tuna Constitution 125th Amendment Bill, 2019 thil tum te tarlan a ni a. He bill hi Direct Funding a nih leh nih loh chu article chhiartu zawng zawng hian kan ngaihtuah thei mai ka ring. Direct Funding hi Mizoram ADC hotu thenkhat ten tunhma atangin an lo tlangaupui thin tawh a, hei hi politics auhla kal zel a ni a. Tin, Mizoram ADC hotu ten an auhpui ang Direct Funding hi chu Article 275 (1) siam danglam loh chuan thil theih a ni lova. Tuna, 125th Amendment Bill, 2019-ah hi chuan Article 275 (1) amend hi a lang miah lo chu a ni a. ADC funding nen inkungkaih lang awm chhun chu Article 280 siam danglama State Finance Commission din a ni a. Hemiin a kawh chu, ADC fund leh ADC hnuaia Village Council leh Municipal Council te pawisa dawn tur State Finance Commission ruahmanna anga pek tur a nih thu te a ni a. Hei hian Sawrkar Laipui atanga ADC ten State Sawrkar thlawh-khuma pawisa an dawn tur lam a hawi lo. Constitution 125th Amendment Bill, 2019 zirchiang tura, Anand Sharma Chairman-na hnuaia MP 42 member nihna committee, Department Related Parliamentary Standing Committee on Home Affairs pawh khan State Sawrkar thlawh-khuma ADC ten Sawrkar Laipui atanga pawisa an dawn tur hi a ziak lang lova, tin, he report phek 46-naah hian 125th Amendment Bill, 2019 hian Article 275 (1) khawih chet a tum lo tia Home Ministry hrilhfiahna a lang bawk. Tunhma atanga Home Ministry in Sixth Schedule siam danglam a lo tum tawh ang leh, Research Team hrang hrangte behchhana ruahhmanna a lo kalpui angin, 125th Amendment-in a tum ber chu Tualchhung Sawrkar (Village Adminitsration leh Municipality) tih chak a, ADC te thuneihna pek belh a ni mai a. Tin, State Finance Commission kaltlanga pawisa tha taka an dawnna tur ruahmanna a ni bawk a, Direct Funding erawh a nih lohzia hi hriat chian ngai niin a lang.

No comments