Kan zawhna leh Pathian chhanna

Vanneihtluanga

Bible chuan, “In leilehna hmâwr zumte khandaihah chher ula, in thei kûng ah chhumna chemtete chu feiah chher rawh u: mi chak lo pawhin, Ka chak a ni, ti rawh se.” tiin Joela 3:10-ah min hrilh a. Mahni  chhungkua theuh leh kan ram dinhmun han en hi chuan, chak lo chunga “Ka chak a ni!” tih hi thil har tak a va ni em!

Mizoram kohhrante hi, kan thawhlawm leh kan rawngbawlna huang zauh dan han en hi chuan, puitling zia tamtak kan hmu. Kan chhungkua leh kan ram dinhmun han en ve thung hi chuan,  Hebrai 5:13-a “Hnute ring apiang chuan felna thu-ah hian hriatna an nei si lo, nausen an nih avangin” tiha hriatna la nei lo rual lek kha ni awm tak kan ni si.

Tum ang lo Chhungkua

Chhungkua hi rorel khawl te ber a ni an ti a. Kan ram rorel khawl te, kan kohhran awmphung te hriat kan duh chuan, office leh biak-in lamah ni lovin, mahni chhungkua theuh hi en ila, a lang chiang hle a ni. Kan chhungkua kan tih chuan, ‘Kan fate’ hi an lo lang hmasa ber awm e.

Kan suangtuahna ramah chuan, chhungkaw tinreng hming chawi chhan Lalpa hmaah chuan - “..hlim takin in awm ang, nangmahni leh in fapate nen,” – tia Deuteronomy 12:12-a a sawi, chhungkaw duhawm tak kha kan hmathlir a ni. Chu ramtiam chu thlen tumin kan fate pian hma atangin Pathian ráwnin an hmarèl kan duansak a. An nungchang vengthawngin zirna tha kan zawnpui a, eizawnna leh  nupui pasal thlengin thui tak kan ruahmansak a ni.

Mahse, mi fate aiin an han tahbelh phawt a! Mi faten chaw an hàwp puk puk laiin chaw an han ei duh lo va, an thang tha lo va, an bawrhsawm a, harsatna tinreng tuar in, a chang phei chuan a hringtu nu leh pate min han thih khalh ngawt mai a nia. Kan ruahmanna hi a va hlawhchham nasa thin tak em!

Lehkha kan han zirtir a, mi fate angin an thiam thei ve lo va, an zirna a sukuk bik a, kum an hloh a, subject an thlang sual a, an zir tantirha kan suangtuahna ram mawi tak chu, a kum telin a chuai tial tial a, kum 18 an nih meuh chuan, sawi pawh kan sawi ngam tawh lo.

Eizawnna han sawi leh ila, mi fate hna thawh ang leh hmuh ang kan beiseipui a, “Pathian zarah eng tin tin emaw i thawk ve thei mai ang..” tiin kan tawng thlamuan zel a. Pathian hian zár a nei ta lo emaw tih turin an han zir chhuak a, sual vang ni hauh lo pawhin hna thawh tur hre lovin an han awm ringawt maite hi – en ringawt pawh hian a hrehawm a ni. Anmahni pawh ni an beidawng ve a, “In zir sàn leh zingah in mu rei a ni mai!” ka ti fiam thin.

Nazarit mi a rui ta

Thenkhat phei chuan kan fate chu Pathian tana hun puma inhmang turin an pian tirh atangin kan serh hrang a, kawng dik leh tha nia kan hriat apiang kan kawhhmuh a. engtizia bik nge kan hre lo – kum 18 vel an han ni a, Nazarit mi nui tura serh hrante ngei khan an nu leh pate min han ruih khum lui ngat mai a nia! Na tak a ni.

Amosa bung 2-a, “Zâwlnei ni tûrin in fapate zînga mi leh Nazirit mi ni tûrin tlangvâlte ka siam a. Aw, Israel fate u, chutiangin a ni lo vem ni? LALPA thu chhuak chuan a ti. Nimahsela Nazirit mi hnênah uain in tûr in pe a, zâwlneite hnênah, Thu hril suh u, tiin thu in pe a...” tih thu thlen dikturtu chu keini hi kan ni.

He thu chhiartu kum 50 rualho hi, kum 25 kan nih khan, mahni tawkah eizawnna fawng chelhin chhungkaw tana thawhchhuah nei kan ni deuh vek tawh ang. Kan fate kum 25 mi an lo ni ve tan ta. A tam zawk chu, thawhchhuah neih chu sawi loh, nu leh pate thawhchhuahsak la ngai an ni. Amosa bung 2-a a sawi ang maiin, “..mi tlan chakte chakna a bo va, kal chak mi pawh kan inhum thei lo va, sakawr chung chuang mi pawh an inhum thei lo va,” remhria leh huaisen intite ngei pawh, ngai teh, saruakin an kimki ta a nih hi. Pha thei kan awm lo. Hei hi kan dinhmun dik tak a ni.

Ram kan vei

“Thlai engkim that duhna Mizoram..” ah ka awm a, Chanmari bazar hi ka han en a, bawkbawn leh bawrhsaiabe chenin, Silchar thlang lam atanga phurh luh a ni si. “An hnenah ruah aia rial a pe a, an ramah chuan mei alh zawk zawk a pe ta bawk a..” tia Sam ziaktu hla ang mai kha kan ni ta em ni le? Kan ram hi a that ngaiin a la tha reng. Dawhthei takin he ram hian kan thanharh hun a la nghak. Mahse a chhunga mite kan thatchhiat miau chuan, “An grep hruite leh an theipui kungte a tithi a; an rama thingte chu a titliak ta bawk a” (Sam 105:33) tih thu hi a dikzia kan la nghak chhuak dawn a ni ta ber awm e.

Hla phuah thiam Rokungan, “Tham leh bawlhhlawhna ten tual an leng, awi maw a pawi em mai,” tia a rùmna hla kha a tidiktu chhuan kan la ni zel a. Thufingte: 29:4-a “Dik taka lalin ro a rêl chuan ram a phuisui a, Thamna a lâk chuan ram a chhe thin,” tih thu hre reng chung hian, a eng lam aiin a thim lam kan la pan zel a nih ber hi.

Hruaituin an zir lo nge mipuiin an zir lo le? He hnam hian hruaitu tha kan zawn chhung hi a va rei tawh em! Thenkhat chu hruaitu tha zawngin – “Khawpui kulh neiah chuan tuin nge mi hruai lut ang? Edom ramah chuan tuin nge mi hruai ang? (Sam 108:10) ti reng rengin kan tar thi dawn a nih hi!

Pathian hi kan be lo a ni lo, kan àu lo pawh a ni lo. Mahse chhungkuaah leh ramah, kan ruahman ang hian engmah a thleng lo a, he thu chhiartute zinga tamzawk hi hmabak ruahman tha ngam tawh lo khawpa mahni inringhlelin kan kaikun mek a ni. Eng nge a chhan ni le. Kan zawhna tamtak hi Pathian hian engah nge min chhan loh?

Ngawih Chang Nei Pathian

“Saula chuan Pathian a ráwn a, “Philistia mite chu ka zuk bei ang em? Israel-ho kutah i pe ang em?” a tia. Nimahsela chu mi ni chuan a chhang lo va.”  - tih thu mak tak mai hi I Samuela 14:37-ah khan kan hmu. Ka sawi leh chhàl phak a awm lo. Kan Pathian hi a ngawi a ni ve mai!

A chang chuan kan rinna nasatzia lanchhuahna atan ngawih khum hi kan tul ve bawk a ni ang: Kanaan hmeichhe pakhatin a fanu ramhuai man hnawhchhuahsak turin Isua a au va, “Ani erawh chuan kam khat mahin a chhang lo” tih ziak a ni. Zirtirten an vuipui a, a chhanna kha: “Israel hnam beram bo hnenah lo chuan tirh ka ni lo ve,” tih a ni. Tunlai hun ni ta sela, “A hnam chekhnawk nazawng, Zo-hnahthlak pawh ni lo hnenah lehzel chuan tirh ka ni lo” a tihna a nih hi! Kan zui Isua hi a va han chapovin a va han chaltlai tehreng em! Mahse a dil luih tlat hnuah, Isuan, “Hmeichhia, i rin a nasa em mai; i duh ang takin i chungah awm rawh se,” a ti ta a nih kha. Finfiah tlâkah min ngai a, rinna testimony min pek a duh changin min ngawih khum chang a nei ni tur a ni.

Kan zawhna hi chhanga min hrilhfiah thlip thlep thin Pathian ni ta se, kan chan a chàu ngawt ang. “An hèkna che hi engtizia nge ni?” tia Puithiam Lalberin a zawhna kha chhangin inpha mar sela, Kraws kha pumpelh ta mai sela, kan chan a va chau dawn em! Beram no hmul mettu hmaa a ngawi ang khan min ngawihkhum fo thin a lo ni. “Mahse ngawi lo la ka Lalpa, thiamchanna reng ka nei lovang” tih hla hian a tichiang ngawt mai. “Ngawihsan tlakah min ruat avangin Lalpa ka lawm e” ti zawk tur kan lo ni.

A thu zawkin min thununna a ni

Pathian hi nelin be bawrh bawrh thei niah pawh inngai ila. Pathian a ni a, kei aiin a thu zawk a, Lal a ni a, kei chu mi bawlhhlawh mai ka ni tlat. Ngawih hi a thu zawk a ni tih entirna pakhat a ni. Joba 20:20-ah khan, “A duhamna chu a kawchhungah a awm hle hle thei lo va..” tih ziak kan hmu a. Kei leh keimah anga sumdawng dangte phei hi chuan, kan kawchhunga awm hle hle thei lo khawpa kan duhamna tihhlawhtlintur tum hian Pathian hi kan kar fo awm e. A ngawih hian a thu zawk a, min thunun a duh a ni tih lantirna a ni ve fo a nia. “Lalpa chuan a hmangaih chu a thunun thin a, Fa a lawm apiang chu a vaw thin asin ni,” tih a ni miau mai a. Min ngawihsan hian min vua a nih chang a awm ngei ang.

Ngawi ula, Awm hle hle rawh u

Mosian mipuite hnêna "Hlau suh u, awm hle hle mai ula, LALPA chhandamna, vawiina a thawhsak tûr che u hi en ngawt mai rawh u,” a tih kha keini chungah pawh hian a dik chang a awm. Kan lo bengchhen ve sek hian kan thinlungah Pathian a ni thei lo. “Ngawi ula, Pathian ka ni tih hi hre rawh u: hnam tin zingah chawimawiin ka awm ang a, leiah hian chawimawiin ka awm ang,” a ti zawk a ni. Tawngtai loh tur tihna a ni lo, a remhre lo zawkin a tih dan tur thlenga kan hrilh chang leh, a hnathawh dan tur chu min hrilhfiah eng ang mah se kan hriatthiampui phak loh lutuk khawpa ropui a nih dawn avang zawkin, “Lo ngawi mai mai teh, lo awm hle hle la, ka thil tih tur hi lo en ve ngawt mai teh!” min tih chang hi a awm ve a ni. Lalpan kan hnena thu a sawi duh laiin, keini hi zawhna hlirin kan lo rak bengchheng thin a ni. I Samuela: 3:10-ah chuan, “LALPA chu a lo kal a, a ding a, a hmaa a koh ang khan, “Samuel, Samuel,” tiin a ko leh a. Chutichuan Samuela chuan, “Thu sawi rawh, i chhiahhlawhin a ngaithla e,” a ti a nih kha. A va mawi em! Pathian biak dan tur ai hian Pathian aw ngaihthlak dan tur hi kan zir a tul ta zawk a nih hi.

Leilunga “Pathian aw” hriat hun a ni.

Pathian aw tak tak hi a hringhrana hriat te kan tum roh a, kan beng tak takte hian kan ngaithla a. A chang chuan kan fate exam result chhe deuh hmangte hian min be zawk a ni. Kan aia sual zawkin min kàisàn khalhna hmang te hian min be thei. Eizawnna tlakchhiatna leh hminghliauna zawng zawng te, mi min fakna zawng zawngte nen hian Pathian aw vek a ni thei. Kan ram bawhchhiatna te hi Pathian aw a ni. Uite dam lo, lei min, traffic jam leh kan ar nghal thleng hian Pathian aw a ni thei vek. Inti thlaraumi taka a hringhrana Pathian aw hriat tum ai chuan, he leilunga thil che velah hian Pathian aw hriat i tum zawk ang u.

Sim Card inmil lo inbiak kan tum a ni!

Vawikhat chu puipunnaah mihlimnu pakhat hian, Pathian Thu hi phelh deuh pheng phung hian a sawi buan buan mai a. A Mizo tawng a chhe si, a sawi tum ber pawh hi a hriat hleih theih loh a, muthilhsan ka tum leh ka thei si lo. Mahse tawngkam pakhat lek, ka thinlung dek zawktu hi a sawi ta tlat mai. Chu chu, “Pathian hian kan thlarauvah min bia a, tisain dawn kan lo tum thin a..” tih a ni. Pathian hi inti thlaraumi leh chuang tur a awm lo. Thlarau a ni. Mihring erawh chu thlarau leh taksa inkawp kan la ni a. Thlarau chuan kan thlarauvah zel min bia a, taksa leh tisa-a dawn kan lo tum chuan, kan sim card a inman lo a ni!

Tunlai cellphone hmang hian tehkhin a awl khawp mai. Ezekiela 37:14: Nangmahniah ka thlarau (sim card) ka dah ang a, in nung ang a ti a lawm! “Pathian chu thlarau (simcard) a ni. A chibai buktuten thlarau (simcard) leh tih tak zet (handset)in chibai an buk tur a ni tiin Johana 4:24-ah hian min hrilh a lo nia! Tih tak zet takzet takzet hi a tha e, handset changkang tak hi a tha a lawm, mahse a chhunga thlarau (simcard) a nun si loh chuan, tih-tak-zet-handset hi a rit thlawn mai a ni.

Kan sim card leh kan handset chu dik fel vek pawh ni se, a chang chuan Pathian tower signal man phâk lohna, ‘shadow area’ thihna hlim kawr ruamah te hian bu kan khuar tlat a. Pathian hnathawh hmu phak ve vek mah ila, Amah nena han inbiak tak tak dawn chuan, “not reachable” kan ni tlat! Signal awm lohna ruamah chuan àu rin leh tlaivara chaw nghei a sawt lo! Galatia 5:25-ah “Thlarauva nung kan nih chuan Thlarauvah vek i awm leh bawk ang u.” a tihte hi a fiah thar tak em! Mizoram kohhrante ‘nunna’ hi engin nge kan inteh? Kan thawhlawm zatah em ni? “Thlarauvah kan awm em?” tih hi kan signal a nun leh nun loh tehna ber tur chu a ni.

Pathianin min biak a tum laia khawvel kan lo biak tlat avangin, kan line hi a ‘engage’ chang a awm ngei bawk ang le!

Thikthu vanga aw hre thei lo

Thenkhat hi chu thlarau lamah pawh ‘mipui’ kan ni. Hruaitute aw hi kan tan chuan Pathian aw a ni mai. Aw hran hriat tum leh biak pawh ve lo tum chiam hi a dik lem lo. Numbers 12:2 kan en chuan, Arona leh Miriami te khan, "Mosia hnenah chauh hian em ni LALPAN thu a sawi bik: Keini hnenah pawh hian a sawi ve lo em ni?" an ti a. Miriamin a phàr phah a nih kha. Kan kohhran hruaitu te, kan thenawm pitar te, kan tu leh fate ngei pawh, keini aia Pathianin a hman zawk an awm thei. Thik lovin an kaa thuchhuak hi Pathian aw a ni tih pawm mai ila, Pathian aw kan hria a ni mai.

Chhungbuaia te a iai lo.

Kan ruahman anga chhungkua leh ramah thil a thlen loh hian, Pathian kan hlat phah tur a ni lo. Unau initsikna avanga a fapa Josefa an hralhsak Jakoba chhungkuate kha, keini ruihhlo ngai chhungkuate ai chuan an buai daih zawk awm e. Mahse Pathianin Pathian leh mihring beia hnehtu Israela a ti tho. Jakoba leh Esauva te unau ro inchuhna te kha kan chhungkuaa thil thleng ni sela kan tual lim ngam lo hial awm e. Chuti chung chuan Isaka chu Pathian mi hriat a ni tho. Davida zet phei chu, a nupui pariatte leh a fate grand total-a 18 ngawtte nen khan an va buai em! Israelte lal ropui ber Solomona pa ni mah se, ama fapa ngei Absaloma helna avangin an chhungkua-ah lungngaihna leh thisen chhuahna a nasa a ni. Chuti chung chuan, Luka 1:69-ah, “..A chhiahhlawh Davida chhungte zingah chuan Chhandamna ropui tak min siamsak a - tih a ni tho. Gilead mi Jephtha kha nawhchizuar fapa ni mah se Pathianin iai lovin kum 6 chhung Israelte roreltu atan a hmang tho mai. Kan duan ang hi Pathian thil duan dan a ni lem lo.

“Ka Chak a ni!”

Chuvangin, ralhrat mi leh, sipai huaisen pawh ni lem lo mah ila, kan nih ang ang hian, kan hmanraw vawn lai theuh hi khandaih leh feiah chantir ila, kan chak lo chung pawh hian, “Ka chak a ni” i ti mai teh ak ang u. Tunlai sorkar hnathawk tawngin sawi ta ila, “In basic pay te ral do nan hmang uila, in savings bank account chu ram lak nan hmang rawh u,” min ti a nih awm hi! Kan ruahmanna a thlen dik loh vanga mahni inringhlel tak pawhin, “Tangkaina ka nei ve a ni,” i ti ngam ang u. Chhungkua leh ram tana chak lo ber pawhin, “Lalpaah chuan ka chak a ni” kan tih hun a thleng e.

Harsatna hi a kiang dawn lo. Engkim hi kan ruahman ang thlap thlapin a kal dawn lo. Chuti chunga – harsatna tuifawn chunga, “Ka chak a ni” ti ngam phawt turin he thu hian min au a ni. Lalpan kan chunga thil a tihzia hi ngaihtuah ila, “Aw Ka nunna, I chawlhnaah chuan kuir leh rawh, Lalpa chuan i chungah tha takin a ti ta si a,” ” tih hi a takin zir ila, Lalpa-a chàwl ngam apiang hi mi chak an lo ni.

Ka thinlung hah tunah chawl la,

Hei hi chawlhna tur chu a ni.

I bo Lalpan a hruai duh che,

Amah pan rawh i hahdam nan.