Chimral kan hmabak em?
Apuia Tochhawng
Hla phuah thiam hmingthang John Donne chuan heti hian a hla thu-ah a lo thailang tawh a
‘No man is an island, entire of itself, every man is a piece of the entirement, a part of the main’ (Tumah hi a hrang hlakin a khawsak theih tak tak tawh loh va; mitin hi huho peng, a hlawmpui zar theuh kan ni) a lo ti tawh a, Lungpui pawh lungtein a kamki loh chuan a ding thei lo a, inring tawn tham mai mihring kan ni tih kan hriat reng a pawimawh awm e.
Tunhnaiah mi thenkhat vai thlavang hauh ngawr ngawrtute hian vai tel lovin kan khawsa thei lo. Kan buhfai ei, kan cooker, kan fianpui chenin vai siam vek an ti teh fo a, ka sawi duh chu vai buhfai kan ei hi a hlawk zawk tur chu vai ho hi an ni zawk.
Vai buhfai hi ring tawh lo ila, vaiho hi a mangang zawk tur an ni ngei ang. An sum hmuhna tur ber a tawp ringawt mai dawn a, kumtin metric ton engemaw zat Mizorama an export theih avang hian vai engzatinnge hausak pui tawh ang? Vai hi kan chawm zawk a ni tih hriat tur.
Sumdawng ka ni a, customer pawh Pathian zarah ka ngah chho ve zel a, customer pakhatin Customer pahnih a rawn hruai belh tur a ni tih hi ka thupui a ni a, hei vang hian ka sa pawh dik takin ka buk a, Association-ah ka tel ve duh hek lo. Mipui rawngbawl hi ka tum a ni.
Customer hi nei ta miah lo ila ka sumdawnna hian awmzia a nei lo ang. Chutiang bawkin vaiho thil siam hi lei ta hauh lo ila a buai zawk tur chu vaiho tho an ni. Vaiho cooker kan lei thin avang hian a hausakpui tur cooker industry/company an ni leh mai. Hei vang hian vai ho chawmhlawm zawng kan ni bik lo. Vai thilsiam pakhatte pawh hi vai ho hian min rawn pe ngawt ngai lo. Kan sum an duh a, an thil siam kan lei a, kan indawr tawn a ni mai.
Vaiho chawmhlawma inngai tlatte hi an khawngaihthlak a, a thlawnin buhfai an dawng reng bikah ngaih sak ta mai ila a fel ber ang.
Kan chhevela hnamdang thenkhat hi chimral an lo ni tawh a, Cachari, Tripuri, Assamese leh Meitei te hi chimral an ni. Tunah hian ILP hian min la hum ve tawng tawng a, ILP nei lo vai Central YMA hmalaknaa dap an nih khan vai thenkhat humtu zawk chu mizote an ni. Kan rilru chhiatna te, kan duhamna te, kan mawl luatna te hi ILP hian a hum zo lo a nih ber hi.
Kum 1911-ah khan Tripura ah khuan a ram neitu Tripuri te chu 80% an ni a,hnamdangini in an han chim tak tak a, kum 1981 chhiarpuiah chuan a ram mi chu 28.44% chauh an ni. A chhan chu an hmeichhiaten hnamdang pasala an neih vang te a ni a, an fate hnamdang an ni zel a, tin, sumdawnna ah an chiah hneh avangin Tripuri hi chimral an ni ta niin a lang.
India ramah hian hnam hnuaihnung ber pawh pha lo, mihring pawh ni pha ve lo, Outcase tlukpuiah min dahin Tribal nihna min pe a, hei hi India danpuia kan Constitutional Identity a ni. Hei vang hian rambuai lai khan sipaite min nghaisak danah a lang a, India hian min duat lutuk lem lo. British leh kan mizo lalte indo dan nen kha chuan inthlau tak kan ni.
Tangrual tur hi hnam tangrual lo ber pawl kan ni a, ram tana thahnemngai taka thawk tur hi a eiru nasa pawl an ni a, Kristianna chu a dik lo zawnga hmangin a dawihzep tawk lekin kan kristian a, Kristian a nih phawt chuan vai makpa neih pawh kan hnial lo a, ram rawktute chu Kristian takin kan sawisel ngam lo va.
Kan ram hi chimral chu a la ni em lo va, mahse kan thinlung erawh chu chimral a ni zo tawh a, sum avangin chimral kan ni a, kan phakar luat leh mahni hmasialna hian chhungril lamah chimralna hmahruai a zawh mek a nih hi.
‘No man is an island, entire of itself, every man is a piece of the entirement, a part of the main’ (Tumah hi a hrang hlakin a khawsak theih tak tak tawh loh va; mitin hi huho peng, a hlawmpui zar theuh kan ni) a lo ti tawh a, Lungpui pawh lungtein a kamki loh chuan a ding thei lo a, inring tawn tham mai mihring kan ni tih kan hriat reng a pawimawh awm e.
Tunhnaiah mi thenkhat vai thlavang hauh ngawr ngawrtute hian vai tel lovin kan khawsa thei lo. Kan buhfai ei, kan cooker, kan fianpui chenin vai siam vek an ti teh fo a, ka sawi duh chu vai buhfai kan ei hi a hlawk zawk tur chu vai ho hi an ni zawk.
Vai buhfai hi ring tawh lo ila, vaiho hi a mangang zawk tur an ni ngei ang. An sum hmuhna tur ber a tawp ringawt mai dawn a, kumtin metric ton engemaw zat Mizorama an export theih avang hian vai engzatinnge hausak pui tawh ang? Vai hi kan chawm zawk a ni tih hriat tur.
Sumdawng ka ni a, customer pawh Pathian zarah ka ngah chho ve zel a, customer pakhatin Customer pahnih a rawn hruai belh tur a ni tih hi ka thupui a ni a, hei vang hian ka sa pawh dik takin ka buk a, Association-ah ka tel ve duh hek lo. Mipui rawngbawl hi ka tum a ni.
Customer hi nei ta miah lo ila ka sumdawnna hian awmzia a nei lo ang. Chutiang bawkin vaiho thil siam hi lei ta hauh lo ila a buai zawk tur chu vaiho tho an ni. Vaiho cooker kan lei thin avang hian a hausakpui tur cooker industry/company an ni leh mai. Hei vang hian vai ho chawmhlawm zawng kan ni bik lo. Vai thilsiam pakhatte pawh hi vai ho hian min rawn pe ngawt ngai lo. Kan sum an duh a, an thil siam kan lei a, kan indawr tawn a ni mai.
Vaiho chawmhlawma inngai tlatte hi an khawngaihthlak a, a thlawnin buhfai an dawng reng bikah ngaih sak ta mai ila a fel ber ang.
Kan chhevela hnamdang thenkhat hi chimral an lo ni tawh a, Cachari, Tripuri, Assamese leh Meitei te hi chimral an ni. Tunah hian ILP hian min la hum ve tawng tawng a, ILP nei lo vai Central YMA hmalaknaa dap an nih khan vai thenkhat humtu zawk chu mizote an ni. Kan rilru chhiatna te, kan duhamna te, kan mawl luatna te hi ILP hian a hum zo lo a nih ber hi.
Kum 1911-ah khan Tripura ah khuan a ram neitu Tripuri te chu 80% an ni a,hnamdangini in an han chim tak tak a, kum 1981 chhiarpuiah chuan a ram mi chu 28.44% chauh an ni. A chhan chu an hmeichhiaten hnamdang pasala an neih vang te a ni a, an fate hnamdang an ni zel a, tin, sumdawnna ah an chiah hneh avangin Tripuri hi chimral an ni ta niin a lang.
India ramah hian hnam hnuaihnung ber pawh pha lo, mihring pawh ni pha ve lo, Outcase tlukpuiah min dahin Tribal nihna min pe a, hei hi India danpuia kan Constitutional Identity a ni. Hei vang hian rambuai lai khan sipaite min nghaisak danah a lang a, India hian min duat lutuk lem lo. British leh kan mizo lalte indo dan nen kha chuan inthlau tak kan ni.
Tangrual tur hi hnam tangrual lo ber pawl kan ni a, ram tana thahnemngai taka thawk tur hi a eiru nasa pawl an ni a, Kristianna chu a dik lo zawnga hmangin a dawihzep tawk lekin kan kristian a, Kristian a nih phawt chuan vai makpa neih pawh kan hnial lo a, ram rawktute chu Kristian takin kan sawisel ngam lo va.
Kan ram hi chimral chu a la ni em lo va, mahse kan thinlung erawh chu chimral a ni zo tawh a, sum avangin chimral kan ni a, kan phakar luat leh mahni hmasialna hian chhungril lamah chimralna hmahruai a zawh mek a nih hi.
No comments
Post a Comment