Hnam ropui - Mizo

Hriata Vanchiau

Mizote hi hnam naupang kan ni kan ti fo a, chiang kuang taka kan history thui tak kan chhui theih loh vangte pawh a ni mai thei. Tin, hnam fing zingah kan inchhiar tel ngai lo bawk.

Amaherawhchu thlirna tlang dang atangin i han thlir daih chhin teh ang. La chi kan theh a, la par kan lawr a, herawt hmanga la kan sawisak dan te, la dehna hmanraw dang hmanga kan sawngbawl kual dan te, chumi hnua mutbu leh thawmhnaw kan siam chhuah dante hi, herawt kelki inthial dik nalh lutuk mai an siam dante hi ngun takin i chhut ve ngai em?

Kan hmasang thawnthu te hi han zir chiang ila, Raldawna leh Tumchhingi thawnthua ‘dar samkhuih’ lo lang ve nawlh mai te, Rimenhawihi thawnthua ‘thir in’ lang tlat mai te, Lalruanga’n dawi a thiam tlat mai te.......sawi tur a tam asin. Dar samkhuih hi an nei tak tak lo a nih pawhin dar hmangin samkhuih a chhun theih tih an hre daih tawh tih a lang a, Rimenhawihi ‘thir in’ te hi sa tak tak lo mah se an lo suangtuah thiam daih tawh tihna a ni. Mihring hian kan la tawn loh leh hriat ngai loh hi kan suangtuah ngai meuh lova, chuti a nih chuan kan thawnthu phuahtute hian hun ropui tak an lo tawng tawh emaw, an lo paltlang tawh emaw a ni ngei ang tih hi min rintir thei a ni.

Tin, Bible nena hmehbel theih thil tam tak hi a lo awm ve reng bawk. Kan Mizo thawnthu pakhatah khan Sawngkhara khan zawlaidi a nei ran mai tih kan hria. Kha zawlaidi kha thil awm tak tak lo, tu pa thu thiam phuahchawp mai maiah kan ngai pawh a ni thei, mahse Genesis 30:14 kan chhiar chuan zawlaidi hi a lo awm tak tak a nih hmel tlat. Chuti a nih chuan kan pi pute finna khan a lo pha ve tho a va ni mai awm ve.

Tin, hman lai ata tawh Mizoten kum khatah kût vawi thum - pawlkût, chapcharkût leh mimkût kan hmang thin a, Israel fate hnena Lalpan kût a pek zat chiah a ni (Exodus 23:14 & Deut 16). Kût hming leh hman dan chu inang lo mah se kûtpui vawi 3 ve ve kan nei hi thil inang palh (coincidence) nge ni ang a, Bible thu an lo hre ve khiah zawk ni ang le.......

Kan pi leh pute khan tualthu chhiat avanga emaw, tihpalh vang emawa an intihhlum khan phuba avanga an thih ve an hlauh chuan lal inah an tlan lut a, lal sutpui a, lal bawi an ni nghal thin, lalin a chhuah zalen hma chuan. Kan pi leh pute khan Deuteronomy bung 19 hi an lo chhiar ve emnaw ni chu a tih theih rum rum alawm le.

Tin, hman lai ata tawh, tun thlenga kan nunphung la ni reng chu - ram lamah mi lo-a thlaite chu a hmunah kan ei bawrh bawrh a, a neitu hriat kher loh pawhin, a thiang a ni. Mahse in lama hawn erawh an duh ngai hauh lo thung. Tin, chhuan chhama an awm chuan thenawmte buhzema mi ruh a thiang a, lo lama mi buh seng sak erawh an ching ngai lo thung. Deuteronomy 23:24-25 hi an lo hre ve khiau pawh a ni mahna le.

Kan pi pute kha hnam mawl, thingbul lungbul be mai mai kan ni kan inti thin a, heng kan sawi takte ngaihtuah hian awih a har viau a, chutih rual chuan thudik lo a ni tih ngawt lah chu a har phian bawk a. Pi pute khan thing lian danglam deuh te, lungpui leh hmun tihbaiawm deuhte khan huai nein an ring a, chung huaite chuan mihring chungah thil nasa tak ti theiin an ngai a, tihthinrim an hlau a, tlawn lungawi nan an inthawi thin. Hemi avang hian thingbul lungbul bia anga sawi kan nih pawh hi dikna chen chu a awm ve thei tho mai. Chuti a nih chuan Deuteronomy 28:36 hi kan nihna dik tak a lo ni reng a nge.

Hemi avang hian mizote hi Israel hnam bo kan lo ni reng alawm le ti zawng chuan ka tang ngam hauh lo. Mizote hi engtik emaw hun lai kha chuan hnam ropui tak leh fing tak, civilised society kan lo ni ve reng tawh ang a, mahse eng thil emaw vangin kan hnam chu nasa takin a lo tlachhia a, chu chuan kan nun leh khawsak phung hi nasa taka nghawngin, hnam mawl ang maiin bul kan tan tha leh tihna a ni thei ang em tih chu ka rilrua awm a ni.