Nunphung leh Khawsakzia hmanga inchimralna (Cultural assimilation)

Lawma

Khawvel mihriangte kan changkang chho zel a, hnam tina thalai te pawh kawng chin hrang hrangah an harh chho zel bawk a.Chutih rualin chimral(assimilate) hmabak hnam tam tak an awm teuh a. Chimral tawh pawh an awm teuh awm e.

Nunphung leh khawsakziaa inchimralna(cultural assimilation) assimilation tia koh mai chu babylon dictionary chuan hetiang hian a hrilhfiah "Cultural assimilation (often called merely assimilation) is an intense process of consistent integration whereby members of an ethno-cultural group, typically immigrants, or other minority groups, are "absorbed" into an established, generally larger community. This presumes a loss of many characteristics which make the newcomers different. A region or society where assimilation is occurring is sometimes referred to as a melting pot. Assimilation can also be the process through which people lose originally differentiating traits, such as dress, speech particularities or mannerisms, when they come into contact with another society or culture. Often used to describe immigrant adaptation to new places or residence."

Inchimralna tih a nih angin tawi fel taka sawi chuan "a tam zawkin(majority) in a tlem zawk (Minority) te an chimral" tihna a ni mai awm e. Eng zawn berah nge tih chuan nunphung, khawsakzia leh tawngah a ni tlangpui thin. India in mitlem zawk (minority)te a hum lai in, kan ram (Myanmar) chuan mitlem zawkte a hum tlat lo. Chimral tumin hma a la mah zawk a ni. History-a kan zir thin "Pyou" ho kha tunah hmuh tur a cha an awm tawh lo. Engvang nge ni leá¹­ An ralten an that mang ta duak a ni lo. Zawi zawiin hnam dangin an lo chimral ta mai zawk a ni. Minority-te humna, India-ah mah khuan chimral hlauin kan khawsa tan der tawh a ni.

Zofate hi Burmaah chuan mihring awm zat 4% vel kan ni awm e. Indiaah pawh percent zawng chuan kan tam lo hle. Heti a nih vang hian tawng, nunphung leh khawsakziaa hmalakna tha kan neih loh zawngin rei kan rial lo tawp ang le! Hetiang a nih chuan thalaite kan tan ho thiam a tul hle tihna a ni.

Sawrkarpui luhchilh a tul: Zirlai leh degree ngah tawh thenkhat hian sawrkara intahluh nachang kan hriat a tha hle mai. Kan mite chenna huam chhungah na na na chuan sawrkar office luahtu tam zawk hi keimahni kan nih a tul ta. Hetianga hnam dang an tam fo chuan inchimral theihna chikhat a ni. A pawi lo tam tak belh khawm chu PAWI EM EM a ni thin tlat mai.

Tawng: Tawng hi hnam hnuk a ni a. Khawthlang ho, English, American, Russian, Italian adt.. te hi an tawng atang ngawt lo chuan eng hnam nge an nih hriat hran theih an ni lo. Chutiang bawkin keini Asian ho pawh kan tawng atang ngawt lo chuan min hai fo. Chuvangin kan tawng hi kan nihna tifiahtu leh tichiangtu a ni tlat mai. Tawng thuah hian kan fimkhur a van tha ve aw!!! ka ti thin. Tunlaiah SMS kan thawn te, chattingte hian tawng kan suamsam ta vak thin a ang ta mang e!! "I ti my my e mo k ty" tih ang chi te "Sailo" tih aia "Cylo" tih te, "Kawlni" tih ve mai awm tak "Colny" kan ti ta mai thin te hi tawng kan suamsam a ni mai lo mawá¹­ Nge tawng tih changtlung tumna zawk leá¹­ Ngaihtuah chian a va tha ve aw. Intih changkan nana Kawl tawng emaw Sap tawng emaw, Mizo tawnga a tlukpui thumal nei ve reng si a, kan hmang thin te hi aw!!! Tawng tih changtlun/tih hausak tihah hian a awmsa ti danglam lo hian kan la neih loh niawmte hi chher chhuak thin ta zawk ila chu chu a tha zawk a ngemá¹­ Ram tam tak chuan hetiang tawng chhertu pawl leh thehdarhtu pawl an lo nei thliah reng a ni. Tih tur kan va la ngah ve!!!

Kan mithiamte paw'n tan an lak nasat a tul ta hle mai. IT khawvela chheng kan ni tlat tawh mai a, IT lam thumalte kan thiam ang tawka kan chherchhuah a tul tlat mai. Chutia kan tan loh zawngin kum rei lo teah MIZO tawnga IT lam thumal kan neih te chu English a ni daih mai ang. Kan hnua rawn kal tur kan nauteah chuan English kha an rawn hmang ta char char mai dawn a ni. Kum rei a vei tam hmain kan tawng a bo mai lovang maw!!!

Nunphung leh Khawsakzia: Chinese thufing pakhat chuan "Chinese nunphung leh khawsakzia tihnun zel i duh chuan CHINA ramah awm mai rawh" tiin a ziak a. Thil dik tak ani. Mi rama kan khawsak na na na chuan mitam zawk kara va chetla kan ni deuh chawk a. Chutiang hunah chuan rei tak tan (Mahni culture chhawm nun) a har zual thin. Ma 'rawhchu kan theih tawpa tan kan lak erawh a pawimawh khawp mai. Mahni tawng ngainat dan thiam te, mahni nunphung leh khawsakzia zahpui lo va vawrh chhuak zawk tura puan ven sawi chhin a hun tihna a ni.

Hnam tenaute hian harsatna tam tak kan tawk bik niin a lang. Mahnia ro inrel theihna huam chhung (Autonomus) ang te kan nih loh phei chuan kan awmna rama mi tamzawk (Majority) tawng thiam a tul a, a karah mahni tawng thiam a lo tul bawk. Tih tur kan ngah phah bik em em a ni.Tehkhinan, English hneh lutuk lovin KOREAN zir dawn ta se la, a zirpui KAWL hovin Korean to Burmese dictionary an lek lai khan, a ni ve thung chuan Korean to English chutah English to MIZO tiin a chhawng duah mai dawn a ni. Tin, mahni tawng ngainat tur tih vangin kan vela hnam dangte tawng hlamchhiah te, va huat vak te chu bansan a tha. Thufing ziak chuan "Chawimawi la a nin a chawisang ang che" a tih kha. Midangte tawng leh nunphung zah saka zirchian hi thil tha tak a ni.

Zofate kan tanrual a tul ta: Zofate hi India, Bangladesh leh Burmaah kan in zarphah a. Kan awm darh nasat avangin inchimralna laka kan in ven theihna tur chuan kan tanrual thiam a tul hle ang. Chin emaw Mizo emaw Zomi emaw kan ni vek tih hi pawh tlang hlawm ila, kan nunphung, khawsakzia leh tawngte hi thlur khatah dah thiam i la...hma i la ho zel ang u. Tangrual tur chuan mahni duhna chauh ti puitling thei kan ni lo va, kan zavai tan tha tur anih phawt chuan kalsan ngaite kan kalsan ngam a hun ta hle bawk a ni. Tuna thalaite leh nu leh pate hian ngun taka kan chik fo atana tha chu hnam chungchanga kan fa, kan nau te kan zirtir dan hi a ni. Halkha emaw Falam emaw Teddim emaw ...adt hi hnam hrang daih anga kan fate kan zirtir fo chuan kan tute thangah chuan an in mihran hle tawh dawn a ni. Chuvangin unau kan nih thute, nunphung leh khawsawkzia intawm thei mai kan nih thute hrilh hriat fo a tha ngai e.

Hei mai hi a la ni lo. Kan hnam chanchin(History) kan hriat/chhiar nasat a pawimawh. Dr-Tan Thun-a kha ti hian an zawt "Saya Gyi, History hi eng atan nge i zirá¹­" tiin. Thumal pa li in a lo chhang keuh mai "Ka mawl loh nan" a ti. A dik khawp mai. Kan hnam chanchin kan hriat loh chuan kan MAWL hu mai ang. Tin, Tiau ral pel pha lo hnam chanchin kan chhiar nasat chuan Tiau ral kai lo tawk chiahin kan mawl hu bawk ang. Chutichuan, Lusei hi a mah chauh va ropui thei a ni lo va, Falam, Halkha, Teddim... adt pawh hi a mah chauh va ropui thei a ni bik lo. Ropui thei pawh a ni lo. Kan za vaia insuihkhawmna lamtluang kan zawh hi THALAI ten kan tih makmawh a ni. Chumi atana thil pawimawh tak chu Tawng a ni. A ni lo berah Halkha, Falam, Teddim tawngte hi thiam tum ngei a tha. Chutichuan hetiang thu hlaah inpawh tawn takin hma kan bung thei dawn a ni. Halkha, Falam, Teddim adt... hi mihrang sahrang ang hrima kan hmuh erawh chuan kan insiam that a tul hle tihna a ni.

Chutichuan lungrualna tlang pana kut insuiha ke pen za in "chi peng hrang harngte hmunkhata luanzana" (unity in diversity) dik tak chu kan phawk zawh ngei a rinawm hle. Hetiang kawnga ke kan pennaah hian chibing theuha tan kan lak a tul ngei ang. Chutia chibing theuha tan kan laknaah chuan, lui hrang hrangte tuifinriata an in chhungkhawm angin, kan thupui/tum hre ranin inpumkhatna ti chhe thei leh thiante huanthlai pet zawnga kal lova hmun khata kan luanza theih dan tur kawng chu rilru senga kan ngaihtuah nasat a tul tawh a ni. Zau takin thlir la i hnam tana tha turin ti ang che (Think locally, act globally) tih ang deuh hian. International level-in thlir thiamin... kan hnam tih dan (context) mila seng luh dan kan thiam a tul ang. Sap ho tih dan zawng zawng hi keini hnam te nau tan a tha vek kher lo tih kan hre theuhin ka ring. Kan society kalphung leh zia kan hriata chumi mila kan her thiam fo a tha dawn a ni.

Zofate khawvel hmun hrang hragnah, media zalenna ramah kan in kap chhuak nuk tawh. Media hi hmaraw tangkai tak a nih rualin, thil hlauhawm tak pawh a ni leh lawi a ni. Kan mi langsar ten media lamah fimkhur taka kan in lan thiam pawh a pawi mawh khawp mai. Thalaite pualah phei chuan hei hi pawimawh tak a ni. Hetiang kawngah hian thalaiten kan pawimawhna hria i la. Ka tawnga thuziak tam tak chhiarin hma kan lak a hun a ni..Kan thatchhiatna hian HNAMBONA ramah min hruai mai thei a ni tih hi kan hriat theuh a va tha ve aw!!! Kan vela kan thalaipuite pawh kan sawiharh a tul khawp mai. Kan nunphung leh khawsakzia kan chawisan/tihnun zel phawt chuan "Hnam hmangaihtu kan lo ni mai dawn a ni" . Hnam hmangaih inti em em si a, hmangaih dan tur kan thiam leh si lo chuan "thli mai a ni ang".

Kan tawng, kan nunphung leh khawsak zia kan bo/hriat loh chuan HNAMBO kan ni mai. Khaile... i kovah kan hnam hmakhua a in nghat tih hria la, i theih ang tawkin i awmna hmun atang hma han bung rawh le...chuti lo zawngin hun rei lote chhungin kawl vaiah kan chang zo vek mai dawn a sin....chutiang tak chuan kan hnam chungah thlen i phal ang maw!